Hükümetler ortası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) geçtiğimiz günlerde açıklanan Altıncı Kıymetlendirme Döngüsü Sentez Raporu (SYR), iklim krizinde insanlık için vaktin daraldığını ortayla koyan önemli ikazları global kamuoyuna duyurdu.
“Politika Yapıcılar için Özet” ismiyle de bilinen Sentez Raporu, IPCC’nin üç çalışma kümesinin kıymetlendirme raporlarından elde edilen bulguların en üst seviyede özetini sunuyor: Fiziksel Bilim Temeli; Etkiler, Uyum ve Kırılganlık ve İklim Değişikliğinin Azaltılması. Bunun yanı sıra bu döngü sırasında üretilen üç özel rapordan kıymetli bilgileri de bir ortaya getiriyor: 1,5°C Küresel Isınma; İklim Değişikliği ve Arazi; ve Değişen İklimde Okyanus ve Kriyosfer.
Mevcut Durum ve Eğilimler, Gelecekteki İklim Değişikliği, Riskler ve Uzun Vadeli Reaksiyonlar ve Yakın Devirdeki Hareketler olmak üzere üç kısımdan oluşan Sentez Raporu, bu manada iklim kriziyle ilgili en yeni ve gerçek bilgilerin yer aldığı resmi bir doküman niteliği de taşıyor. 93 bilim beşerinin hazırladığı raporun altında IPCC’ye üye olan 195 ülkenin temsilcilerinin de imzası bulunuyor.
Küresel yüzey sıcaklığının 1970’ten bu yana, son 2000 yıldaki öteki 50 yıllık devirlerden daha süratli arttığını açıklayan Sentez Raporu’na göre, atmosferik CO2 konsantrasyonları 2019 prestijiyle son 2 milyon yılın en yüksek düzeyine ulaşmış durumda. İklim değişikliğine neden olan öbür iki sera gazı sayılan metan ve azot oksit de atmosferdeki 800.000 yıllık rekorlarını kırmış durumdalar.
Sentez Raporu’na nazaran global ısınmayı büyük ölçüde tetikleyen global sera gazı emisyonlarının, 2019 prestijiyle yaklaşık %79’u güç, sanayi, ulaşım ve binalardan, %22’si ise tarım, ormancılık ve başka arazi kullanımından kaynaklandı. Verimlilik önlemlerinden kaynaklanan CO2 emisyonlarındaki azalmalar, birçok kesimde artan emisyonlar karşısında çok küçük kalıyor.
İklim adaletine de dikkat çeken Sentez Raporu’na nazaran, tarihsel olarak iklim değişikliğine en az katkıda bulunmuş olan hassas topluluklar orantısız bir biçimde etkileniyor. Yaklaşık 3,3-3,6 milyar insan iklim değişikliğine karşı yüksek derecede kırılgan bağlamlarda yaşıyor; yüksek derecede kırılgan bölgelerde yaşayan insanların 2010-2020 yılları ortasında sel, kuraklık ve fırtınalar nedeniyle ölme mümkünlüğü, çok düşük kırılganlığa sahip bölgelerde yaşayanlara nazaran 15 kat daha fazla.
İklim değişikliğinin besin güvenliğini azalttığına, su güvenliğini etkilediğine ve çok sıcakların ölüm oranlarını ve hastalıkları artırdığına vurgu yapan Sentez Raporu, kelam konusu iklimsel tesirlerin insanların konutlarını ve geçim kaynaklarını kaybetmesiyle ekonomik ziyana yol açtığını, mevcut toplumsal cinsiyet ve toplumsal eşitsizliği daha da derinleştirdiğine de dikkat çekiyor. Rapora nazaran, küresel ölçekte artan farkındalık ve siyasetlere karşın, adaptasyon planlaması ve uygulaması gereksinim duyulanın gerisinde kalıyor.
“Bu Rapor, İnsanlık için Hayatta Kalma Rehberidir”
Sentez Raporu’nun yayınlanmasının akabinde açıklamalarda bulunan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, bu önemli çalışmanın iklim değişikliğiyle uğraşta kaybedecek çok az vakit olduğunu ortaya koyduğunu vurguladı. Güçlü ülkeleri emisyonları bir an önce azaltmaya çağıran Guterres, “İklim krizinde saatli bomba çalışıyor” dedi.
“Son yüzyılın yarısındaki sıcaklık artış suratı, 2000 yılın en yüksek düzeyidir. Karbondioksit konsantrasyonları en az 2 milyon yıllık müddetin zirvesinde” formunda konuşan Guterres, IPCC’nin sentez raporunu “insanlık için hayatta kalma rehberi” olarak nitelendirdi.
İklim hareketini geciktirirsek, kayıp ve ziyanların artacağını; insan ve doğal sistemlerin adaptasyon hudutlarına ulaşacağını ortaya koyan Sentez Raporu hakkında açıklamalarda bulunan Yuvam Dünya Derneği İdare Konseyi Lideri Kıvılcım Pınar Kocabıyık, önümüzdeki 10 yılın kritik kıymete sahip olduğunu; bu süreçte derin, hızlı ve daima azaltım ve ahenk hareketlerinin hızlandırılmasının, beşerler ve ekosistemler için iklim değişikliğinden kaynaklanan kayıp ve ziyanları azaltacağını söyledi: “Zaman hepimiz için daralıyor. Ne kadar süratli harekete geçersek o kadar az ziyan göreceğiz. Bu rapor, her vakit vurguladığımız mevzuların en yüksek bilimsel sözü niteliğinde. Gerisinde binlerce bilim beşerinin çalışmaları ve ortalarında Türkiye’nin de olduğu, Birleşmiş Milletler’e üye 195 ülkenin resmi imzası bulunuyor. Münasebetiyle vakit bekleme değil, hareket etme, konuşma ve konuştuklarımızı yapma vakti. Bu noktada kimseyi geride bırakmayan, kapsayıcı bir yaklaşıma her zamankinden daha fazla muhtaçlığımız bulunuyor. İklim krizi, en çok düşük gelirli kümeleri etkiliyor ve esasen güç durumda olan çok daha sıkıntı bir duruma sokuyor. Münasebetiyle iklim kriziyle gayret birebir vakitte yoksullukla çaba olarak görülmeli” dedi.
Türkiye’de sarsıntı bölgesinde gerisi arkasına gelen sellere de dikkat çeken Kocabıyık, “Yaşadığımız sarsıntı felaketinin akabinde gelen başka afetler, iklim krizinin bundan sonraki her süreçte ve çalışmada aklımızda olması gerektiğini açık bir halde gösterdi” dedi. İklim krizine bağlı afetlerin giderek arttığını tabir eden Kıvılcım Kocabıyık, “İklim krizine ve afetlere dirençli kentlerin, yerleşim alanlarının önemi giderek artıyor. Hem kentlerimiz ide hem de kırsal yerleşim alanlarımızı, iklim krizini göz önünde tutarak güçlü hale getirmeliyiz. Bilhassa kentsel altyapıların yeni iklim kurallarına karşı dirençli hale getirilmesi gerekiyor. İklim krizine ahenk konusu iklim kriziyle mücadelenin önemli bir parçası” dedi
Yuvam Dünya Bilim Heyeti Lideri Prof. Dr. Levent Kurnaz ise, “IPCC’nin en son yayımlanan Altıncı Kıymetlendirme Raporu, iklim değişikliğinin küresel ölçekte ve insan faaliyetleriyle alakalı olduğunu doğruluyor ve bu değişikliğin tesirlerinin arttığını ortaya koyuyor. Sera gazı emisyonlarının azaltılarak global ısınmanın sonlandırılması ve olumsuz tesirlerinin hafifletilmesi son derece önemli. Bu hususta yapılması gereken değişiklikler, özellikle güç üretimi ve tüketimi, ulaşım, gıda üretimi ve tüketimi, sanayi ve inşaat üzere bölümlerde yapısal dönüşümleri içeriyor. Rapor ayrıyeten, iklim krizinin en düşük gelirli ülkeleri ve toplumları daha çok etkilediğini ve bu tesirlerin, gelir, cinsiyet, yaş, etnik köken ve öteki toplumsal faktörler açısından farklılık gösterdiğini ortaya koyuyor. Bilim insanlarının 7 yıllık emeklerinin eseri olan bu raporun en azından yönetici özeti kısmının karar vericiler tarafından okunarak özümsenmesi yeryüzünün geleceği açısından son derece önemli olacaktır” dedi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı