Her yıl 5 Mayıs Dünya Ebeler Günü olarak kutlanıyor. Ebeliğin, önlenebilir anne ve yenidoğan ölümlerinin tespit ve takibinde çok kıymetli bir meslek kolu olduğunun altını çizen uzmanlar kestirimlere nazaran önlenebilir vefatlar nedeniyle dünyada her 11 saniyede bir anne ve bebek mevti gerçekleştiğini söylüyor. Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Ebelik Kısmı Lider Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi Ayça Demir Yıldırım, “Önlenebilir anne ve bebek mevti hiçbir halde kabul edilemez ve sürdürülebilir kalkınma amaçları içerisinde en başta yer alan hususlardan biridir. Ülkelerin kalkınma göstergesi olan anne ve yenidoğan vefatlarını önlemek için doğum öncesi periyotta hamilelerin risklerinin erken tanılanması, gerekli tedbirlerin alınması ve tedavilerin yapılması hayati bir yere sahiptir.” dedi.
5 Mayıs Dünya Ebeler Günü kapsamında dünya ve Türkiye’deki ebelik hizmetlerine ve ehemmiyetine dikkat çeken Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Ebelik Kısmı Lider Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi Ayça Demir Yıldırım sağlıklı ve riskli gebelik hakkında bilgi verdi ve önlenebilir anne ve bebek ölümlerinin ülkelerin refah düzeyinin göstergesi olduğunu söyledi.
Gebelikler düşük, orta ve yüksek riskli olmak üzere sınıflandırılmaktadır
Riskli ve sağlıklı gebelik tanısı evrelerinden bahseden Dr. Yıldırım, “Gebelik bir aile için yeni başlangıçları, umudu ve heyecanı beraberinde getirir. Doğum öncesi devir birçok bayan için problemsiz geçse de kimi anne adaylarında riskleri de barındırır. Bu durum ise riskli gebelik olarak kıymetlendirilir. Gebelikler düşük, orta ve yüksek riskli olmak üzere sınıflandırılır. Gebelik tanısı konulan tüm gebelikler düşük riskli kümeye girmektedir. Gebelik izlemlerinde olağandan sapmaların takip edilmesi gerektiği durumlarda ve denetim altına alınabilen durumlarda orta derecede gebelik izlemlerindeki olağandan sapmalar anne ve fetüsün hayatını tehdit ettiği durumlarda ise yüksek riskli gebelik kümesine girer.” formunda tanımladı.
Gebelikteki risklerin tespitiyle anne ve bebek ölümlerinin önüne geçilebilir
Önlenebilir anne ve yenidoğan ölümlerinin gebelikte risklerin tespit edilmemesinden kaynaklandığını belirten Dr. Yıldırım, “Tahminlere nazaran önlenebilir vefatlar nedeniyle dünyada 2.8 milyon hamile bayan ve yenidoğan ölüyor; yani her 11 saniyede bir vefat gerçekleşiyor. Önlenebilir anne ve bebek mevti hiçbir halde kabul edilemez ve sürdürülebilir kalkınma gayeleri içerisinde en başta yer alan hususlardan biridir.” dedi.
Gebelikte ortaya çıkan risk faktörleri çok çeşitlidir
Gebeliğin birinci başında ortaya çıkan risk faktörünün yaş olduğunu söyleyen Dr. Ayça Demir Yıldırım, 18 yaş altı yahut 35 yaş üstünün riskli devirler olduğunu söyleyerek öteki faktörleri; “Aşırı kilo yahut zayıflık, sigara-alkol kullanımı, sık gebelik geçirmek, akraba evliliği, sezaryen olmak… Bunları takiben anne adayında gebelik öncesi hastalıklar da (hiper tansiyon, diyabet, kalp hastalıkları, troid, epilepsi, astım gibi) risk oluşturmaktadır. Gebelik takipleri sırasında ortaya çıkan risklerde bulunuyor. Bunlar; kanama, çoğul gebelik, suyun gelmesi, erken doğum tehdidi, düşük tehdidi, plesantal anomaliler, gebeliğin tetiklediği tansiyon (pre-eklepsi) yahut şeker (gestasyonel diyabet) üzere durumlardır. Gebeliğin getirdiği risklerle birlikte çevresel etmenlerde gebelikte riskler oluşturur. Son yıllarda hamileler için risk oluşturan bir durum da Covid-19 pandemisi.” halinde sıraladı.
“Riskli gebelik durumlarında anne ve bebeğin sıhhatini korumak ebelerin görevidir”
Riskli gebeliklerin önüne geçilmesinde erken tanılanmanın ehemmiyetine dikkat çeken Dr. Yıldırım ebelere düşen kıymetli vazifeleri şu sözlerle anlattı:
“Ülkelerin kalkınma göstergesi olan anne ve yenidoğan vefatlarını önlemek için doğum öncesi devirde hamilelerin risklerinin erken tanılanması, gerekli tedbirlerin alınması ve tedavilerin yapılması hayati bir yere sahip. Gebelikte riskli durumları, annenin ve bebeğin sıhhatini ve hayatını tehdit etmeden denetim altına alınması gerekir. Burada ebelere değerli misyonlar düşüyor. En erken devrede gebelikteki riski tanılayarak ve tedbirler alarak anne ve bebeğin sıhhatini korumak ebelerin misyon ve sorumluluğudur.”
Ebe tarafından yapılan risk değerlendirmesi sonrası hamilenin izlem sıklığı arttırılır
Her hamilenin kesinlikle bir ebe tarafından takip edilerek risklerinin belirlenmesi gerektiğinin altını çizen Dr. Ayça Demir Yıldırım, “Tüm gebelikler risk faktörlerinin olup olmadığı ya da ileride oluşup oluşmayacağı tarafından kıymetlendirilir. Ebe tarafından yapılan risk değerlendirmesi sonrası hamilenin izlem sıklığı arttırılır ve bayan doğum uzmanı işbirliği ile takipleri nizamlı yapılır. Hamilelere ebeler tarafından risk değerlendirmesi dinamik olarak yapılır ve her izlemde tehlike işaretleri tekrar edilir. Gebelikte kanama, ateş, tansiyonun yükselmesi, şiddetli baş ağrısı, teneffüs zahmeti, görmede bulanıklık, berbat kokulu akıntı, erken haftalarda kasılmaların başlaması ve/veya suyun gelmesi üzere durumlarda hemen ebe ile irtibata geçmesi ya da ebeye, bayan doğum uzmanına yahut bir sıhhat kuruluşuna, başvurması gerekir.” dedi.
Her hamilenin kendi ebesi ile tanışıp takiplerini başlatması gerekir
Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Ebelik Kısmı Lider Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi Ayça Demir Yıldırım kelamlarını şu bilgileri vererek tamamladı:
“Sağlık Bakanlığı tarafından doğum öncesi periyot, doğum ve doğum sonrası oluşabilecek risklerin yönetilebilmesi için ‘Riskli Gebelik Yönetmeliği’ yayınlamış ve klinikte bu rehbere nazaran ebeler hamilelerin takiplerini yapmaktadır. Her hamilenin kendi ebesi ile tanışıp bu takiplerini başlatması gerekir. Bu sayede sağlıklı anne ve sağlıklı yeni kuşaklara ulaşılacaktır.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı