Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sıhhati ve Hastanesi ABD. Psikiyatri Kısmı tarafından tasarlanan ve yürütülen “Geriye Yönelik (Retrospektif) Zamanlamanın Dinamikleri” başlıklı araştırmanın sonuçları yayınlandı. En yanlışsız iddialar ise 15 dakikalık uzunluktaki olayları kestirmekte elde edildi.
24 bin 500 iştirakçiyle gerçekleşen geriye yönelik zamanlama performansının (5-90 dakika) vakit dilimi aralığında araştırıldığı ankette iştirakçilerden, kendi suratlarına nazaran dolduracakları bir dizi anketi doldurmalarının ne kadar sürdüğüne karar vermeleri istendi. İştirakçiler, sırasıyla 15 dakikadan daha kısa ve daha uzun mühletleri olduğundan, anket müddetlerinin kestirimi vaktini daha fazla ve az olarak varsayım ettiler. Bunun yanı sıra 15 dakikalık uzunluktaki olayları kestirmekte en gerçek varsayımlar elde edildi.
Aralarında Prof. Dr. Gökben Süratli Sayar ve Doç. Dr. Hüseyin Ünübol’un olduğu araştırmacılar, vakit dilimleri değiştikçe mühlet iddialarındaki özneler ortasındaki değişkenlik, vaktin bir işlevi olarak katlanarak azaldı ve 30 dakika sonra alt bulgusuzluğuna (asimptot) ulaştı.
Psychonomic Bulletin & Review de yayınlanan araştırmada son olarak, iştirakçilerin değerli bir kısmı, mühlet varsayımlarını 5 dakikanın katlarına yuvarlayarak tam sayı önyargısı gösterdi.
Geriye yönelik (Retrospektif) zamanlamanın dinamikleri araştırmasının kapsamı
Çoğu aralık zamanlama araştırmasında birden fazla deneme üzerinden test edilirken iştirakçilerden vakte dikkat etmeleri açıkça istendi ve ileriye yönelik (prospektif) zamanlama varsayımlarına odaklanmaları talep edildi.
Araştırmayı özetleyen Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sıhhati ve Hastanesi ABD. Psikiyatristi ve Rektör Danışmanı Prof. Dr. Gökben Hızlısayar;
“Aralık zamanlaması konusundaki mevcut anlayışımız öncelikle ileriye yönelik zamanlamaya dayanmaktadır. Bununla birlikte, gerçek hayattaki zamansal yargıların birçok, olayların müddetlerinin kestirim edilmesi gerekeceği halde evvelden bilinmeden yapılır (diğer bir deyişle, geriye yönelik zamanlama). Mevcut çalışmada, sonuçlarımız, geriye yönelik zamansal yargılardaki sistematik önyargılar için delil sağlamaktadır ve geriye yönelik zamanlamadaki değişkenliğin daha kısa mühletler için nispeten daha yüksek olduğunu göstermektedir.
(Örneğin,