Bel ağrıları; herkes tarafından hayatın bir kısmında hissedilen ağrılar ortasındadır. Bel ağrısının en değerli nedenleri çoklukla ağır kaldırma, yanlış duruş, kas zayıflığı üzere nedenlerden oluşur.
Hayatı olumsuz tarafta etkileyen bu ağrılarda birinci akla gelen bel fıtığı kuşkusudur ve hastalar ekseriyetle ameliyat korkusu nedeniyle erken periyot de doktora gitmeyerek ağrının daha da şiddetlenmesine neden olabilmektedir. Her ağrı bel fıtığını işaret etmez, erken devirde ağrıların önüne geçmek gerçek teşhis ve tedavi ile mümkündür.
Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Kısmından Dr. Öğretim Üyesi Yiğit Kültür bel ağrısı formülleri hakkında bilgiler verirken, her bel ağrısının bel fıtığını işaret etmediğini teşhis ve tedaviler ile ağrıların önüne geçilebileceğini söyledi.
Bel ağrısının en sık sebebi nedir ve tedavi sürecinde nasıl ilerlenir?
Bel ağrısı toplumda acil servise müracaat nedenlerinin başında gelmektedir. Bu müracaatların büyük çoğunluğu mekanik ağrı karakterindedir ve altta yatan sorunlu bir durum yoktur. Mekanik ağrıların sebebi çoğunlukla omurga etrafındaki kas, ligaman ve bağların gerilmesi sonrasında oluşan yangı, enflamasyon ve ödemdir. Çeşitli travmalar, ağır yük kaldırma, fazla kilo, sigara kullanımı, hareketsizlik yahut çok aktivite predispozan faktörlerdir. Çoğunlukla birkaç gün içinde ağrı azalmaya başlar ve en geç birkaç hafta içinde ağrı büsbütün kaybolmaktadır. Bu durumlarda yatak istirahati çok fazla önerilmez zira ağrıya sebep olan sitokinlerin kan sirkülasyonu ile spontan olarak bedenden uzaklaştırılması için standart bir aktivitenin devamı teşvik edilir. Uzun müddetli korse kullanımı adele zayıflamasına sebep olabileceği için korsenin yaklaşık 1 hafta kullanımı genelde önerilir. Bu süreçte ağrının denetimi için uygun topikal yahut oral non-steroid ilaçlar yardımcı olabilir.
Hangi durumlarda bel ağrısı sorun yaratabilir ve ileri tetkik/tedavi edilmesi gerekir?
Bazı durumlarda bel ağrısının kaynağı yalnızca kas/adele/tendon gerilmesi-zedelenmesi olmayıp altta yatan ve incelenmesi gereken durumlar olabilir. Şayet kişinin ağrısı 4-5 haftadan uzun sürüyorsa, ağrının şiddeti azalma eğilimi göstermiyorsa, bel ağrısı kalçadan bacaklara vuruyorsa yahut uyluk ile bacağın rastgele bir bölgesinde ağrı/uyuşma/karıncalanma eşlik ediyorsa, sistemik ateş varsa, idrar ve dışkı yapmada yahut tutmada sorunlar oluyorsa, yakın ağır kaldırma, yanlış omurga cerrahı tarafından kıymetlendirilmesi gerekmektedir.
Her bel fıtığı ameliyat gerektirir mi? Ameliyat gerektiren bel fıtığı nasıl bir karakterdedir?
Yapılan bir çok çalışmada hiçbir halde bel ağrısı şikayeti olmayan hastalarda dahi çekilen emar (MR) manzaralarında çok kere bel fıtığı tespit edildiği görülmüştür. Tabi ki de bu biçim fıtıklara yaklaşımda ameliyat ile tedavi gündeme gelmemektedir. Kıymetli olan mevcut fıtıkta sorunlu yahut sorun yaratmayan fıtık ayrımının yapılmasıdır. Şayet bel fıtığının bireyde yarattığı ağrıda vakitle besbelli derece azalma yok ise, bel ağrısına eşlik eden bir kalça/uyluk/bacak ağrısı var ise, bacaklarda güç kaybı var ise ve kişinin ağrısı şiddetli ise kesinlikle tetkik edilmeli, gerekli tanı-tedavi planlamaları yapılmalıdır. Birçok durumun tedavide aciliyet gerektirebileceği dikkate alınarak erken müdahale değer kazanabilmektedir.
Kanal daralması ve bel kayması nedir? Teşhis ve tedavi süreci nasıldır?
Orta-ileri yaştaki hastalarda görülen kanal daralması ve bel kayması sorunları çoğunlukla omurganın dejeneratif (kireçlenme) süreçleri sonrasında meydana gelmektedir. Bu sorunlar çoğunlukla her iki omur arasındaki “intervertebral disk” yapılarındaki uzun vadede meydana gelen sıvı ve yükseklik kaybı sonrasında sorunun omurların başka bölgelerine yayılması sonrasında ilerleyici bir kısır döngüye sebep olarak kişinin günlük aktivitelerini, yaşamsal faaliyetlerini ve konforunu epey etkileyebilecek durumlara sebep olabilmektedir. Kanal daralması ve bel kaymasının yarattığı ağrı ve nörolojik durumlar sebebiyle kişinin günlük yürüme arası azalabilmekte, hareket halindeyken olan ağrılar kişiyi epey rahatsız edebilmektedir. Her hastada mevcut sorunun durumuna nazaran oluşan şikayet tablosu çoklukla farklı ve bireye özel olmaktadır.
Omurga-bel sorunlarının değerlendirmesinde birinci evrede muayene hayli ehemmiyet arz etmektedir. Birtakım durumlarda kalça-diz üzere komşu eklemlerdeki sorunlar bel sorunları ile karışabilmekte iken ayrıntılı bir fizik muayene ile bunun ayrımına deneyimli bir tabip tarafından rahatlıkla varılabilmektedir. Sonrasında rahatsızlığın durumuna nazaran röntgen-dinamik röntgen- MR- tomografi üzere görüntüleme tekniklerinden faydalanılmaktadır. Ayrıyeten her hastada bu tetkiklerin uygulanma sistemleri farklı olup doktorun radyoloji uzmanı ve teknisyenini bu hususta yönlendirmesi değerlidir. Omurgadan çıkan hudutlarda mevcut rahatsızlıktan kaynaklı bir bası varlığını tespit ve dökümante edebilmek maksadıyla omurga sorunlarında uzman bir Nöroloji uzmanı tarafından yapılacak EMG birçok durumda doktorun mevcut sorunun kaynağına ayrıntılı bir halde ulaşabilmesine yardımcı olabilmektedir.
Her kanal daralması ve bel kayması ameliyat gerektirir mi? İleri yaşlı hastalarda bu sorunlara yönelik cerrahi uygulanabilir mi?
Her kanal daralması ve bel kayması sorunu cerrahi gerektirmemektedir. Birçok durumda cerrahi dışı metotlardan faydalanılabilmektedir. Bu tedaviler kilo verme, idman, fizik tedavi ve görüntüleme yolları eşliğinde omurgaya enjeksiyon uygulamalarını içermektedir. Ayrıyeten ameliyat gerektiren birtakım durumlar “acil” kabul edilmekte ve uygulanmakta birtakım durumlar ise ”görece acil” yani ilerleyen vakitte gelişebilecek nörolojik sorunları engellemek emeliyle mümkün olan en erken ve uygun vakitte cerrahinin planlanması halinde olup, birtakım durumlarda da kişinin hayat kalitesini arttırmak, ağrılarını denetim altına almak ve günlük aktivitesini daha uygun bir düzeye ulaştırmak için cerrahi tedavi seçilmektedir.
Omurga cerrahisi ameliyatlarının bu hususta ehil bir takım ile yapılmasında yarar vardır. Anestezi takımı, nöromonitorizasyon takımı, ameliyat hemşire ve işçileri ameliyatın birçok basamağında kıymetli misyonlara sahiptir. İleri yaştaki hastaların da ameliyatları omurga cerrahisinde deneyimli bir anestezi grubunun takviyesiyle ve ameliyat sonrası birinci akşam müşahede altında tutulabilmek gayesiyle tam kapsamlı ağır bakım ünitesinin mevcudiyetiyle mümkün olabilmektedir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı