Acıbadem Kent Onkoloji Merkezi’nde görevli Uzman Diyetisyen Gamze Gültekin, kanser hastalarının kullandıkları ilaçlara, uygulanan tedaviye ve süresine bağlı olarak yemek düzenlerinde olumsuz değişiklikler yaşayabileceklerini ifade etti. Hastanın iştahının da bu süreçte olumsuz etkilenebileceğini, bunun kilo kaybına yol açabileceğini belirten Gültekin, “Hastanın günlük ihtiyacı olan protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineralleri almasının sağlanması çok önemlidir. Hasta yeterli enerjiyi almalıdır. Ancak tedavi sürecinde ortaya çıkabilecek sindirim sistemi sorunları bu ihtiyacın karşılanmasına engel olabilir. Dolayısıyla yaşanan ağız ya da boğaz ağrısı, koku ya da tat değişikliği, bulantı, kusma, ishal, kabızlık gibi sindirim sistemi şikayetlerinin giderilmesi gerekir. Örneğin; ağızda acıma, diş etlerinde hassasiyet ve boğaz ağrısı çoğu zaman kemoterapiden ve radyoterapiden kaynaklanır. Bu gibi durumlarda tuzlu, asitli, sert ve kuru besinleri çiğnemek ve yutmak zor olacaktır. O nedenle yumuşak fakat besleyici besinler seçilmelidir” diye konuştu.
‘TAT VE KOKU DEĞİŞİKLİĞİ OLURSA; ALIŞVERİŞİNİZİ KENDİNİZ YAPIN’
Uzman Diyetisyen Gültekin, diğer önerilerini şöyle sıraladı:
Tüp bebek tedavisinde sağlıklı embriyo seçme dönemi
“Ağız ve boğaz ağrısı olduğunda yoğurt, muz, patates püresi, ezme çorbalar, çok pişmiş et, sebze püresi, olgun taze meyveler, pişmiş yumurta, elma püresi, yumuşak peynir, makarna, muhallebi, sütlaç gibi yiyecekler doğru tercihler olacaktır. Tedavi sırasında tat ve koku algılama duyusu değişebilir, yiyeceklerin, özellikle et ve yüksek proteinli diğer besinler acı ya da metalik bir tat vermeye başlar. Bu değişikliklerin nedeni kemoterapi ya da radyasyon tedavisi olabileceği gibi, hastalığın kendisi de olabilir. Genellikle tedavi tamamlandıktan sonra bu değişiklikler normale döner. Tat ve koku değişikliği olursa; alışverişinizi kendiniz yapın, gözünüze hoş görünen ve güzel kokan yiyecekleri seçin. Beslenmede protein önemli. Dana eti kokuyorsa tavuk, balık, kuzu eti gibi diğer et türlerini ya da yumurtayı deneyin. Etleri meyve suları ya da hoşunuza giden soslara yatırarak lezzetini arttırın. Fesleğen, biberiye, defne yaprağı gibi aromalı baharatlar veya otlar kullanabilirsiniz. Kötü kokarsa yemeklerinizi dışarıda pişirin. Yemek pişirirken mutfağı iyice havalandırın, varsa pencere, balkon kapısı açın. Yemeğinizi oda sıcaklığına geldiği zaman yiyin. Sizi rahatsız etmezse tat ve kokularını değiştirmek için soğan veya sarımsak ekleyin. Sabah kalktığınızda 1 bardak oda sıcaklığında suya limon damlatarak o suyla ağzınızı çalkalayın.”
‘BULANTINIZ OLDUĞUNDA; AZ, SIK VE YAVAŞ YEMEYE GAYRET EDİN’
Hastalarda kusmanın bulantıyla birlikte olabildiğini ve bazı tedavi şekillerine bağlı olarak ortaya çıktığına dikkati çeken Gültekin, “Bulantınız olduğunda: kızarmış ekmek, kraker, gevrek, simit ve bunlarla beraber peynir yiyebilirsiniz. Makarna, fırında pişmiş ya da haşlanmış derisiz tavuk, kuru meyveler, ayran, patates bulantı olduğunda tüketilebilir. Bu süreçte yağlı besinler, kızartmalar, şekerlemeler, tatlılar, baharatlı ya da sıcak yiyecekler, ağır kokulu yiyecekler bulantıyı daha da artıracağı için sakıncalı yiyecekler listesinde yer alır. Bulantınız olduğunda; az, sık ve yavaş yemeye gayret edin. Açlık hissederseniz öğün aralarında da yiyin ve sizi cezbeden yiyecekleri tüketin. İçecekleri öğünlerde değil öğün aralarında, oda sıcaklığında yavaş yavaş ve yudum yudum için. Sevdiğiniz yiyecekler bulantı yapıyorsa onları yemeyin. Bu sevdiğiniz yiyeceklerden tiksinmenize sebep olabilir. Yemeklerden hemen sonra 1 saat ya da daha fazla dinlenmek iyi gelecektir. Sabah kalktığınızda bulantı oluyorsa, yataktan çıkmadan önce kraker ya da kızarmış ekmek yemeniz sizi rahatlatabilir. Rahat giysiler giyin.
Kusma sorunu geçmeden bir şey yiyip içmeyin. Kusma tekrar kontrol altına alındıktan sonra az miktarda su ya da et suyu gibi hafif sıvı yiyecek-içecekleri alın. Her 10-20 dakikada 1 çorba kaşığı ile başlayınız. 20-30 dakikada bir 2-3 çorba kaşığına çıkartın. Hafif sıvılarla rahatladıktan sonra tamamen sıvı ya da hafif yiyecekler yemeye çalışın” dedi.
BESLENMEYE DİKKAT
Tedavi sırasında, özellikle kemoterapi ve vücudun alt bölgelerin, mide ve bağırsaklara radyoterapi uygulanması sırasında ishal yaygın olarak görüldüğünü vurgulayan Diyetisyen Gamze Gültekin, “Ayrıca enfeksiyonlar, besinlere karşı hassasiyet ve duygusal sorunlar ishale yol açabilir. İshal durumunda kaybettiğiniz suyu yerine koymak için bol su için. Sık ve az yiyin. Ağır öğünler yemeyin. Yüksek oranda sodyum ve potasyum içeren besinler; et suyu, muz, patates, pişmiş havuç yiyin. Yoğurt, pilav, şehriye, makarna, yayla çorbası, ekmek, kraker, derisi alınmış tavuk ya da hindi, az yağlı kuzu eti ya da balık, katı haşlanmış yumurta bu süreçte tüketilebilecek yiyeceklerdir. Sakınılması gerekenler ise yağlı besinler, kızartmalar, çiğ sebze ya da salata, süt ve yağlı peynirler, fındık, fıstık, ceviz gibi yağlı tohumlar, brokoli, kuru baklagiller, mısır, karnabahar gibi zengin lifli gıdalar, kayısı, erik, armut gibi lifli meyveler olarak sıralanabilir. Tedavi sırasında bazı ilaçlar da kabızlığa yol açabilir. Yeterince lif içermeyen ya da yağ oranı yüksek beslenme tarzı da kabızlığa neden olabilir. Kabızlık çektiğinizde ise her türlü sıvı besini daha çok alın. Günde en az 8 bardak su için. Kuru baklagiller, kepeği ayrılmamış tahılları tüketin. Kayısı ya da kuru erik ya da bunların komposto/hoşaflarını tüketin. Her gün hafif egzersiz yapın” diye konuştu.
Kaynak: DHA