Gıdaların gerekli hijyen koşullarına dikkat edilmeden hazırlanması yahut bekletilmesi halinde ölümcül olabilecek hastalıklara neden olabileceğini belirten uzmanlar besin yoluyla bulaşabilecek hastalıklara karşı uyarıyor. Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Dilek Leyla Mamçu sıhhatsiz şartlarda üretilen süt ve süt eserlerinden bulaşan mikropların en değerlisinin Salmonella olduğunu söyledi. Mamçu, “Sokak sütçülerinden, pazarlardan süt ve süt mamulleri alışverişi yapmayın.” ihtarında bulundu.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Dilek Leyla Mamçu, bilhassa et ve süt eserleri yoluyla bulaşabilecek hastalıklara dikkat çekti ve besin hijyeni konusunda alınabilecek tedbirleri sıraladı.
Mikrop üremesini ve bulaşmasını önlemek inançlı besin üretiminin emeli olmalı
Gıdaların gerekli hijyen kaidelerine dikkat edilmeden hazırlanması yahut bekletilmesi halinde ölümcül olabilecek hastalıklara neden olabileceğini belirterek kelamlarına başlayan Uzm. Dr. Dilek Leyla Mamçu, “Gıdanın içindeki hastalık yapan mikropları yok etmek, besinde hastalık yapan mikropların üremelerini engellemek ve besine dışarıdan mikrop bulaşmasını önlemek inançlı besin üretiminin gayeleri olmalıdır.” dedi. Mamçu, besin hijyeninin rastgele bir besinin paklığı ve hastalık yapan etmenlerden tümüyle arınmış olması demek olduğunu da kelamlarına ekledi.
Salmonella Besin zehirlenmesinden tifoya kadar değişen hastalıklara neden olabilir
Et ve süt eserleri ile bulaşan enfeksiyon etkenlerini sıralayan Uzm. Dr. Dilek Leyla Mamçu sıhhatsiz şartlarda üretilen süt ve süt eserlerinden bulaşan mikropların en değerlisinin Salmonella olduğunu söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Gıda zehirlenmesinden tifoya kadar değişen hastalıklar yapabilir. Süt dışında, yumurta, tavuk eti, mayonez üzere besinlerde da bulunabilir. Mikrop alındıktan yaklaşık 6-12 saat sonra birinci belirtiler ortaya çıkar. İshalin yanı sıra baş ağrısı, karın ağrısı ve kusma da görülür. Escherichia coli ise kaynatılmamış süt, uygun işlenmemiş ve pişirilmemiş etler ile pastörize edilmemiş meyve suları üzere besinlerde çoğalır. Mikrop bedene girdikten iki yahut üç gün sonra şiddetli ishal, karın ağrısı ve kusma başlar. Ateş görülebilir. Ekseriyetle dışkıda kana da rastlanır.”
‘Peynir Hastalığı’nın kaynağı kaynatılmamış sütten yapılan peynirler
‘Peynir hastalığı’ olarak da isimlendirilen Brucellanın pastörize edilmemiş çiğ sütler yahut hasta hayvanların etleri yoluyla bulaştığının altını çizen Mamçu, “Özellikle kaynatılmamış sütten yapılan ve salamura mühleti beklenmeden tüketilen peynirler en kıymetli hastalık kaynağıdır. Mikrobu aldıktan 2 hafta ila 2 ay içerisinde geceleri yükselen ateş, eklem ve beden ağrıları, gece terlemeleri ile başlar. Tedavi edilmezse önemli, bazen de öldürücü olabilir. Yersinia enterocolitica da hijyenik olmayan çiğ et ve süt, dondurma ve kontamine sularla bulaşır. Yüksek ateş, kanlı ishal, karın ağrısı halinde belirtilerle başlar.” açıklamasında bulundu.
“Hamileler, bebekler ve bağışıklık sistemi zayıflamış yetişkinler için çok risklidir.”
Gıdalar yoluyla bulaşabilecek hastalıkları sıralamaya devam eden Uzm. Dr. Dilek Leyla Mamçu, “Bacillus cereus daha çok et ve süt eserleri, krema, puding, kurutulmuş süt, paket çorbalar, pirinç ve tahıl eserlerinde bulunur. Kuşkulu besin alımını takiben, 3-12 saat içinde başlayan sulu ishal, kusma, bulantı, mide krampları ile seyreder. Listeria monocytogenes ise yeterince hijyenik olmayan yahut pastörize edilmemiş besinlerle bulaşır. Yumuşak peynir, dondurma da dahil olmak üzere süt eserleri, çiğ süt, çiğ ve az pişmiş et, tavuk, deniz eserleri ve çiğ sebzelerde bulunur. 12-24 saat içinde başlayan, mide bulantısı, kusma, ishal ve ateşle seyreder. Bilhassa gebeler, bebekler ve bağışıklık sistemi zayıflamış yetişkinler için çok risklidir. Gebe bayanlarda düşüğe ve meyyit doğuma neden olabilir. Yeniden Campylobacter jejuni de gereğince hijyenik olmayan yahut pastörize edilmemiş çiğ et, süt, dondurma ve klorlanmamış sularla bulaşır. Ateşle birlikle ishal, karın ağrısı, çok gaz, mide bulantısı görülür. 2- 5 gün sonra hastalık başlayabilir ve 7-10 gün sürebilir.” formunda konuştu.
“Aldığınız her eserin son kullanma tarihini denetim edin.”
Süt ve süt eserleri alırken dikkat edilmesi gerekenlere de değinen Mamçu, “Ambalajlı bile olsa üzerinde üretici firma, üretim ve son kullanım tarihi bilgileri bulunmayan süt eserlerini almayın. Sokak sütçülerinden, pazarlardan süt ve süt mamulleri alışverişi yapmayın. Marketlerde kapalı ambalajlardaki markalı peynirleri tercih edin. Aldığınız her eserin son kullanma tarihini denetim edin. Pastörize süt ya da pastörize edilmiş sütten yapılan endüstriden geçmiş yoğurt ve tereyağı kullanın.” ikazlarında bulundu.
Donmuş etler pişirmeden evvel soğutucuda çözündürülmeli
Gıda ile bulaşan hastalıklardan korunmak için Dünya Sıhhat Örgütü’nün tekliflerini de hatırlatan Uzm. Dr. Dilek Leyla Mamçu, “Sebze, meyve üzere besinler doğal hallerinde en yeterli iken, öteki besinler lakin, işlendiğinde inançlı olurlar. Şayet seçim durumunda iseniz, taze yahut şok dondurma sürecine doğal tutularak dondurulmuş tavuğu seçin. Birçok besin, patojen etkenlerle kontaminedir. Bilhassa tavuk etleri, sığır etleri ve pastörize edilmemiş sütler, hastalıklar açısından risk taşırlar. Kusursuz yapılan bir pişirme ile patojenler öldürülür. Lakin, besinin bütün kısımlarının en az 70°C dereceye ulaşması gerektiği unutulmamalıdır. Tavuk pişirildiğinde bile kemik yanında hala pişmemiş kısım kalabilmektedir. Donmuş sığır eti, balık ve tavuk eti pişirilmeden bir gece buzdolabında bekletilmeli, daha sonra büsbütün çözündürülerek pişirilmelidir.” dedi.
Bebekler için bekletilmemiş besinler tercih edilmeli
“Pişmiş besinler oda sıcaklığına geldiği vakit, mikroorganizmalar çoğalmaya başlar.” diyen Mamçu, daha uzun mühlet bekletmenin riski büyüttüğüne dikkat çekti. Mamçu, “Güvenli tüketim için pişmiş besinlerin ısılarını kaybetmeye başlamadan çabucak yenmelidir. Gıdaları inançlı bir biçimde servis etmek için, sıcak yiyecekleri 60°C üzerinde ve soğuk yiyecekleri 10 °C altında ortamlarda bekletin. Şayet, besinleri 4 yahut 5 saatten fazla bekletmeyi planlıyorsanız, pişirdiğiniz gıdayı süratle soğutup, 10 °C altında depolayın. Bebekler için bekletilmemiş besinler tercih edilmelidir.” açıklamasında bulundu.
Çapraz kontaminasyona dikkat
Depolama sırasında oluşabilecek mikroorganizmalara karşı, besinin bir seferde tüketilebilecek boyutlarda farklı başka depolanmasının en güzel muhafaza hali olduğunu kaydeden Uzm. Dr. Dilek Leyla Mamçu, “Gıdaları birden daha fazla defa tekrar ısıtmayın. İnançla pişirilmiş besinler, çiğ besinlerle çok az bile olsa temas ettiğinde kontamine olabilir. Buna çapraz kontaminasyon denir. Örneğin; çiğ tavuk hazırlarken kullanılan bıçak ve kesme tahtası yıkanmaksızın pişmiş tavuğun parçalanmasında kullanıldığında, hastalıklar için pişirme öncesi mevcut olan tüm potansiyel riskler pişmiş besinde da tekrar oluşabilir.” dedi.
Bebek mamalarının hazırlanmasında kullanılan sular konusunda dikkatli olunmalı
Gıdaların hazırlanışı sürecine başlanmadan ve her bir orta verme sonrası ellerin çok düzgün yıkanması gerektiğini vurgulayan Mamçu, “Balık, et yahut tavuk üzere çiğ besinlerin hazırlanmasından sonra başka besinlerin sürecine başlamadan evvel eller tekrar yıkanmalı. Elleriniz üzerinde rastgele bir sızıntılı yara yahut enfeksiyon varsa, besine dokunmadan evvel yara bandı ile yaralı bölgeyi kapatmak gerekir. Köpekler, kuşlar ve bilhassa kaplumbağalar üzere evcil hayvanların ellerinizden besine geçebilecek tehlikeli patojenleri barındırabileceğini de unutmayın.” dedi.
Mamçu kelamlarını şöyle tamamladı:
“Saf ve pak su besin hazırlanması için değerli olduğu üzere içme emeli için de çok değerlidir. Şayet su kaynakları hakkında rastgele bir kuşkunuz varsa, besine ek etmeden yahut içmek için buz yapmadan evvel, suyu kaynatın. Bilhassa bebek mamalarının hazırlanmasında kullanılan sular konusunda çok dikkatli olun.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı