Dr. Üçok; “Dünyada geçen yıl kurulan elektrik santrallerinin yaklaşık %90’ı yenilenebilir güç santrallerinden oluştu”
Sabancı Üniversitesi İstanbul Milletlerarası Güç ve İklim Merkezi (IICEC), düzenlediği “Sürdürülebilir Gelecek için Yenilenebilir Güç Fırsatları” başlıklı webinar ile yenilenebilir güç alanındaki fırsatları ele aldı. Webinarda; iştirakçiler, geniş ölçekte sürdürülebilirlik perspektifinden, yenilenebilir güçte büyüme, gelişim ve fırsat alanlarına ait değerlendirmelerini paylaştı.
IICEC Koordinatörü Dr. Mehmet Doğan Üçok, global ısınmada belirlenen ortalama ısının 1,5 dereceyi geçmesinin dünyadaki tüm istikrarları değiştireceğini belirterek, “Şu anda yenilenebilir güce dönük değerli adımlar atılıyor. Uluslararası Güç Ajansının sayılarına nazaran, geçen sene dünyada kurulan elektrik santrallerinin %60’a yakını güneş, yüzde 30’a yakını ise, rüzgâr güç santrallerinden oluştu. Yani neredeyse tamamı yenilenebilir güç. Bu adımlara karşın tekrar de 2030 yılında dünyadaki emisyonların yarı yarıya azaltılması epey sıkıntı görünüyor” dedi.
Sabancı Üniversitesi İstanbul Memleketler arası Güç ve İklim Merkezi- IICEC tarafından düzenlenen “Sürdürülebilir Gelecek için Yenilenebilir Güç Fırsatları” başlıklı webinar, 3 Mayıs Çarşamba günü gerçekleştirildi. Webinar kapsamında düzenlenen ve güç bölümünün önde gelen aktörlerinin konuşmacı olarak yer aldığı panelde; geniş ölçekte sürdürülebilirlik perspektifinden, yenilenebilir güçte büyüme, gelişim ve fırsat alanları ile Türkiye’nin bu alanda bulunduğu yere ait değerlendirmeler paylaşıldı.
“Ortalama ısı artışı 1,5 dereceyi geçerse dünyadaki bütün istikrarlar değişecek”
Panelin açılış konuşmasını yapan IICEC Koordinatörü Dr. Mehmet Doğan Üçok, global ısınmada gelinen noktaya dikkat çekerek, “Ortalama ısı artışı 1,5 derece ötesine geçerse dünyadaki bütün istikrarlar değişecek. IPCC’nin raporları, insan tesiriyle gerçekleşen iklimsel ısınmanın 1850-2000 yılları ortasında eşi görülmemiş bir düzeye ulaştığını ortaya koyuyor. Bununla birlikte iklim değişikliğinin ekstrem iklim olaylarını da beraberinde getirdiği bilimsel bir gerçek. Bu bağlamda global sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sonlandırma maksadı, iklim güvenliği açısından son derece kritik bir eşik. Bu maksada yönelik olarak Memleketler arası Güç Ajansı, 2050 net sıfır raporunda; küresel güç sisteminin 2050 yılına kadar net sıfır emisyon gayesine ulaşmasına yönelik kapsamlı bir yol haritası ortaya koydu. Emisyonları net sıfıra çekmek için; yenilenebilir güç, güç verimliliği, elektrifikasyon, hidrojen ve hidrojen bazlı yakıtlar, biyoenerji ve karbon yakalama, depolama temel başlıklar olarak ortaya konuldu. Stanford Üniversitesinin yapay zekaya dayalı modellemesine nazaran ise dünya 1,5 dereceyi 2030’lu yıllarda görüyor olacak.
İklim krizi noktasında tüm bu yaşananlara rağmen dünyada düzgün gelişmeler de olmaya devam ediyor. Milletlerarası Güç Ajansı’nın sayılarına nazaran, geçen yıl dünyada kurulan elektrik santrallerinin %60’a yakını güneş, %30’a yakını da rüzgâr güç santrallerinden oluştu. Neredeyse tamamı yenilenebilir güç. Yeniden mevcut sayılara karşın 2030’da dünyadaki emisyonların yarı yarıya azalması sıkıntı görünüyor” diye konuştu.
Açılış konuşmasının akabinde Güçte Dijitalleşme Derneği (EDİDER) Başkanı Elif Düşmez Tek’in moderatörlüğünde düzenlenen panelde; Enerjisa Üretim CEO’su İhsan Erbil Bayçöl, ING Kümesi Yenilenebilir Güç ve Elektrik Küresel Lideri Diederick Van Den Berg, Türkiye Rüzgâr Gücü Birliği (TÜREB) İdare Heyeti Başkanı İbrahim Erden, Jeotermal Güç Derneği İdare Heyeti Başkanı Ali Kındap ve TÜSİAD Genel Sekreter Yardımcısı Dr. Nurşen Numanoğlu; yenilenebilir güç ve Türkiye’nin bu alandaki çalışmalarına ait değerlendirmelerde bulundu:
“Enerji bölümü, son yıllarda büyük bir değişim, dönüşüm ve kriz ortamından geçiyor”
Enerjide Dijitalleşme Derneği (EDİDER) Lideri Elif Düşmez Tek:
“Enerji dalı olarak, son yıllarda büyük bir değişim, dönüşüm ve kriz ortamından geçiyoruz. Bu değişim dönüşümün birinci tetikleyicisi iklim değişikliği oldu. İklim değişikliğinin tetiklediği güç dönüşümünü konuşurken, COVID pandemisiyle karşı karşıya kaldık. Bununla birlikte arz talep dengesizlikleri ve sonra da tedarik zincirinin meseleleriyle ortaya çıkan büyük bir belirsizlik periyodu yaşadık. Sonrasında ise bu sefer de Rusya- Ukrayna savaşının getirdiği ve en çok da Avrupa’nın etkilendiği büyük bir arz güvenliği krizi ortaya çıktı. Bu süreçte yeni dengelerin kurulmasına şahitlik ediyoruz, bildiklerimiz var, daha bilemediklerimiz var ve bunları da iddia etmeye çalışıyoruz.
Bu yaşananlara da Türkiye perspektifinden bakarsak, bir taraftan risk ögeleri var lakin bir taraftan da yeni fırsat alanları belirdiğini gözlemliyoruz. Ortaya çıkan risklerin yönetilmesinde hem de fırsatların daha düzgün anlaşılmasında ve bu fırsatların yakalanmasında analitik birtakım öngörüler geliştirmek son derece değerli. IICEC’in hazırlamış olduğu Türkiye Güç Öngörüleri, yakın vakitte Türkiye’nin yenilenebilir güç görünümü çalışması alanındaki öncü çalışmalardan birisi oldu. Bu çalışma; Türkiye’nin yenilenebilir güçte ve ilgili teknolojilerde güç güvenliği, pak güç dönüşümü, rekabetçi ve teknoloji odaklı sanayi gelişimi için çok boyutlu fırsatlar sunan; yüksek büyüme potansiyelinin de kıymetlendirilmesi için insan kaynağı gelişimi de dahil olmak üzere paydaşlara 7 somut teklif sunuyor.”
“Enerji bölümünde yetişmiş insan gücüne ve daha fazla bayan çalışana gereksinim var”
Enerjisa Üretim CEO’su İhsan Erbil Bayçöl:
“Türkiye’nin 2030’da rüzgâr ve güneş gayesinin ne olduğunu geçen yıl tam olarak bilmiyorduk. Hem ulusal güç planı hem de IICEC çalışması, en azından kimi şeyleri somutlaştırmış oldu. Fakat amacınız ne olursa olsun, bunu yerine getirecek olan insandır. Münasebetiyle Türkiye’nin ve dünyanın 2030, 2040, 2050’ye dair yenilenebilir ya da sıfır karbonla ilgili gayelerde en temel gereksinim insandır. Şu anda gerek Türkiye’de gerekse de öteki coğrafyalarda bunun eksikliğini, ezasını görebiliyoruz. Yetişmiş insan gücüne, muhtaçlığımız var.
Bunun yanında tekrar bölümün en büyük sorunlarından bir tanesi de bayan çalışan sayısıdır. Enerjisa üretim olarak, 1.000 megavatlık bir yatırımın altına girmiş vaziyetteyiz. Önümüzdeki 3 sene içerisinde bunları hayata geçirmek istiyoruz. O seyahatteki tek hayalimiz, 1.000 megavat santrali daha işletmeye kazandırmak değil, bu santraller işletmeye geçtiğinde en azından birkaç santralimizin santral müdürünün bayan olması, mühendislerinin bayan olması, teknisyenlerin bayan olması ve bir santrale girdiğinizde tüm kadroyu bayan olarak görebiliyor olmaktır.”
“Dünya olarak, güç geçişinin daha başında olduğumuzu kabul etmemiz gerekiyor”
ING Kümesi Yenilenebilir Güç ve Elektrik Küresel Önderi Diederick Van Den Berg:
“Uluslararası bir banka olarak, 40’tan fazla ülkede varız ve bu network kanalıyla birçok tarafla, konuşuyoruz. Pazarlar ve gelişmeler konusunda bize çok istihbarat geliyor, bilhassa yenilenebilir güç bağlamında. Birinci defa olarak diyebilirim ki, birtakım sanayi önderlerinin güçlü ekonomik rüzgârlardan ve kimi faaliyetlerin yavaşlamaya başladığından bahsettiklerini görüyorum. Küresel olarak da büyük data sağlayıcıları tarafından kimi datalar paylaşılıyor. Net bir formda yavaşlama olduğu görülüyor, bilhassa de Çin ve Hindistan bu bağlamda ön plana çıkıyor.
Temiz güç için yatırımlar tahminen geçmişe kıyasla biraz daha az avantajlı olsa da mesela büyük rüzgâr türbini üreticileri bilhassa bir iki yıldır kayba uğruyorlar. Belirsizlikler; yatırımlarda yavaşlamalara, ertelemeler hatta yatırım kararlarının büsbütün iptal olmasına sebep olabiliyor. Bilhassa birçok ülkede projelerle ilgili bekleme ve müsaadelerin çıkma mühletleri gittikçe uzuyor. Yenilenebilir güç konusunda birtakım kesintilerin de olduğunu görüyoruz. Olağan ki pazardan pazara bu değişiklik arz ediyor. Lakin tüm bunlar da yenilenebilir güç konusunda önümüze hoş bir tablo çıkartmıyor. Ben, pak güç konusunda optimistim ve destekçisiyiz. Bu çok gerçeklik hissesi yüksek olan ve finans etraflarından de aslında bu süreci hızlandırmak konusunda talepler kelam konusu. Şu anda hükümetler tarafından belirlenmiş tezli amaçların gerçekleştirilmesi, iddiamızdan biraz daha uzun sürebilir. Dünya olarak, bu pak güç geçişinin daha başında olduğumuzu da kabul etmemiz gerekiyor. Bu piyasada; yatırımcılar, bankalar, beşerler sonuçta 10-20 megavatlık projeler yapma konusunda isteğe sahip değiller. Çok uzun sürüyor, maliyeti yüksek, o yüzden de daha fazla portföylerin geliştirilmesine odaklanıyorlar.”
“Türkiye olarak rüzgâr türbininde %50’nin üzerinde yerliliği sağlayabilen bir ülkeyiz”
Türkiye Rüzgâr Gücü Birliği (TÜREB) İdare Konseyi Lideri İbrahim Erden:
“Türkiye’de rüzgârda gelinen yerlileşme, son 15 senede olmuş. Bu yalnızca rüzgârda değil, hidroelektrikte de oldu, jeotermalde de kısmen oldu. Bu ülkenin 100 yıllık geçmişinin tahminen son 60-70 yılı bilhassa önemli endüstrileşme atılımlarıyla geçti. Son 15 yıldır de bunun yenilenebilir güce yansımalarını gördük. Burada rüzgâr türbininde %50’nin üzerinde yerliliği sağlayabilen, YEKA türbininde %65’leri hedefleyen bir durumdayız. Bu bir yarar ise, bu yararın da geleceğe tahvili değerlidir. Bundan sonra bu küreselleşmeden küreselleşmeye daha çok giden dünyada hem Avrupa’nın hem Amerika’nın yalnızca doğalgaz tedarikçi partneri geçiş güzergahıyız telaffuzunun ötesinde, hakikaten tedarikçi partneri olma talihimiz var.
Uzakdoğu’da merkezileşmiş tedarik zinciri Avrupa Birliğinin etrafına yayılacak. Biz de burada en önemli sanayi altyapısına sahip ülkelerden bir tanesiyiz. Endüstrileşmiş altyapımızı hem kendi gereksinimlerimiz için hem de Avrupa’nın ve Avrupa müttefiki ülkelerinin hizmetine sunup, yarar elde etmeliyiz. Burada bugün rüzgâr sanayi yılda 1,5 milyar dolar ihracat yapıyor. Bu değerli bir kazanım. 50’den fazla ülkeye ihracat yapıyoruz. Münasebetiyle biz bu dönüşümün içerisinde potansiyelimizi de harekete geçirmek zorundayız. Önümüzde en az 20 bin megavat rüzgârda, 10 bin megavat güneşte verilecek kapasitelerin, 2030’a kadar hem yeşil dönüşüm gereksinimini karşılamak hem de Avrupa’da rekabette bizi öne geçirecek fırsat yaratacağını öngörüyorum.”
“Türkiye’nin jeotermaldeki potansiyeli beklentimizin çok daha üzerinde”
Jeotermal Güç Derneği İdare Şurası Lideri Ali Kındap:
“Ülkemizin potansiyeli ve gücüne inanmış bir teşebbüsçü grubuyuz. Dünyanın güçteki dönüşüm gayelerini, Türkiye’nin dönüşüm amaçlarını düşündüğümüz vakit, elimizdeki bu potansiyeller hem rüzgâr hem güneş hem de jeotermal olsun sahiden çok değerli. Jeotermal başkalarına nazaran, potansiyelini tam olarak anlatamamış kaynaklardan bir adedidir. Rüzgâr ve güneşi konuşmaya başlamadan evvel jeotermal hayatımızdaydı. Cumhuriyet devrinde bu kaynakların hem ısıtma hem sıhhat hem de kaplıca gayeli ağır formda kullanıldığını görüyoruz.
YEKDEM periyodundaki çalışma ve yatırımlarla gördük ki, bu potansiyelin çok daha üzerindeyiz. Şu an için 1.700 megavatlık bir şurası güce ulaşmışız. Bu konseyi güçle Avrupa’da 1’inci, dünyada 4’üncü düzeye ulaşmış durumdayız. Jeotermal yalnızca elektrik alanında şurası gücüyle ön planda değil, yapılan birtakım yatırımlarla da 5.020 megavatlık direkt kullanımı da kelam konusu. Bu direkt kullanımın birçoklarını şu an kent ısıtma, sera ısıtma, turizm ve termal hedefli kullanıyoruz. Bir termik santral üzere çalışabilme özelliğine sahibiz. Mevsimselliklerden ziyan görmüyor, gece gündüz farkından hiçbir biçimde etkilenmiyoruz. Yaklaşık %85 bir kapasite ile çalışma imkânımız var. Türkiye’nin jeotermaldeki potansiyeli beklentimizin çok daha üzerinde. Yalnızca doğal jeotermal kaynaklar özünde bakarsak, ülkemiz son keşifler ve MTA tarafındaki kayıtlara nazaran, 62 bin megavatlık termal bir gücümüz kelam konusu. Bu keşfedilmiş bir güç. Biz, bunun 1.700 megavatını şu an elektrik santrali noktasında faydalanıyoruz, 5.020 megavatını direkt faydalanıyoruz. Yani önümüzde kullanabileceğimiz çok daha büyük bir potansiyel var.”
“Türkiye yeni teknoloji nizamının kıymetli bir aktörü ya da modülü olmalı”
TÜSİAD Genel Sekreter Yardımcısı Dr. Nurşen Numanoğlu:
“Günümüzde elektrifikasyon giderek artıyor. Elektrikli araçlarla ilgili çok önemli bir maksat var. Yenilenebilir güç ve güç verimliliği aslında en fazla fona ulaşabilecek tek alan. Finans kurumlarının da kendi sürdürülebilir portföylerini oluşturmaları lazım. Bütün bunların bizi daha fazla yatırım için cesaretlendirebilecek bir yere götüreceğini düşünüyorum. Küreseldeki dinamik yapı çok, içerideki bütün siyasetleri da etkiliyor. Bilhassa AB, çok büyük bir ticaret hacmine sahip ve çok büyük bir alanda tesiri var. Son periyotta Avrupa Yeşil Mutabakatı ile oradaki kuralları tedarik zincirindeki bütün ülkelere yansıtma, onlardan da tıpkı şeyi bekleme üzere bir düzenleme silsilesiyle götürüyor işi. Özgür ticaret mutabakatlarına mevzu oluyor ya da huduttan karbon düzenleme düzeneği yahut uygulamaya koyacağı kimi düzenlemelerle esasen o seyahati yapmak durumunda da kalıyorsunuz. Burada karbon ayak izinin izlenmesine yönelik bir yansıma var. Bu karbon ayak izinin izlenmesi, yalnızca o işletmenin kendi yapısı içerisinde olan bir şey değil, paha zincirinin tamamına yansıyor. Siz Avrupa’daki bir tedarikçi olmasanız bile Avrupa’daki bir şirketin Türkiye’deki bir tedarikçisi olmanız, sizin karbon ayak izinizle ilgili bilgilerin de o firma tarafından AB kurumlarına gösterilmesi gerekiyor. Bunu aslında AB’deki rekabet gücümüzün korunması ve daha da artırılması için bunu fırsat olarak görüyoruz. Hem yeşil dönüşümün ülkede oluşması hem de rekabet avantajı yaratacak biçimde süratli geçişi yapabilmek için değerli olduğunu düşünüyoruz.
Bir öbür kıymetli öge da AB’nin değerli araçlarından bir tanesi küresel Gateway. Bu, AB hudutları dışında AB için kıymetli olan stratejik projeleri gerçekleştirmek üzere oluşturulan bir fon sistemi. Küresel Gateway’in alanlarından bir adedini de stratejik pak güç dönüşüm teknolojileri olarak belirlendi. Türkiye açısından bu iş birliklerinin, teknoloji geliştirmenin, tedarik zincirlerinde birlikte hareket etmenin konuşulduğu bir devirdeyiz. Hasebiyle Türkiye’nin bu yeni teknoloji sisteminin değerli bir aktörü ya da onun kesimi olması tarafında uğraş sarf etmesi gerekiyor. “
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı